تامین غذای کودک یکی از دغدغههای بزرگ والدین است چرا که رشد در این دوره سریع بوده و لازم است مواد مغذی مورد نیاز برای رشد سالم تامین شود. اما از چه زمانی کودک آماده خوردن مواد جامد شده و چه موادغذایی را میتواند مصرف کند؟ تمامی اینها سوالاتی است که در ادامه به آنها پاسخ خواهیم داد.
منظور از برنامه غذای کودک چیست؟
کودکان در سال اول به سرعت رشد میکنند، بنابراین آنها به مقدار زیادی انرژی و مواد مغذی نیاز دارند. مقدار غذایی که کودک میخورد و علاقه او به غذا ممکن است روز به روز متفاوت باشد، این مساله طبیعی است و اگر کودک به خوبی رشد میکند نباید نگرانی ایجاد کند.
از طرفی دیر شروع کردن دادن موادغذایی جامد به کودک ممکن است منجر به مشکلات سلامتی برای کودک شود. به خصوص اگر موادغذایی جامد در غذای کودک قبل از 7 تا 9 ماهگی شروع نشده باشد. ازجمله مشکلات سلامتی میتوان به تاخیر در رشد به دلیل مصرف کم انرژی و فقر آهن اشاره کرد.
نشانههایی که کودک برای خوردن موادغذایی جامد آماده است شامل موارد زیر است:
- کنترل خوب سر و توانایی نشستن با کمک والدین
- وقتی غذا در اطراف است تماشا کرده و به جلو خم میشود
- دست دراز کردن برای گرفتن غذا یا قاشق برای گذاشتن در دهاناش
تغییرات بدنی کودکان در 4 تا 6 ماهگی به چه صورت است؟
اندامها و بدن کودکان بین 4 تا 6 ماهگی رشد کرده و ویژگیهای فیزیکی خاصی پیدا میکند. تغییراتی که در بدن کودک رخ میدهد تا او را برای خوردن موادغذایی جامد آماده کند شامل موارد زیر است:
دستگاه گوارش: بدن کودک آنزیمهایی را برای هضم غذا تولید میکند.
سیستم ایمنی: مکانیسم دفاعی ایمنی روده به طور کامل توسعه یافته است.
دهان و زبان: کودک میتواند غذا را به دهان خود منتقل کرده و با خیال راحت بخورد.
سر و گردن: او میتواند سر خود را بالا نگه دارد که کنترل سر به او کمک کرده صاف نشسته وغذا را قورت دهد.
زمان شروع مصرف مواد جامد در برنامه غذای کودک
مصرف غذای جامد در برنامه غذای کودک را از حدود 6 ماهگی میتوان شروع کرد. لازم به ذکر است فقط به این دلیل که کودک آماده است تا غذای جامد را شروع کند، به این معنی نیست که شیردهی متوقف شود. مصرف شیر مادر و یا شیر خشک برای 12 ماه مهم است. درواقع حتی زمانی که مواد جامد وارد بدن کودک میشود، او به شیر مادر یا شیر خشک نیاز دارد.
نوزاد با ذخایر طبیعی آهن به دنیا میآید اما در حدود 6 ماهگی، ذخایر آهن او کم شده و برای حفظ رشد سالم و جلوگیری از مشکلات تغذیهای مانند کمبود آهن به غذاهای کمکی نیاز دارد. بنابراین مصرف غذاهای غنی از آهن در برنامه غذای کودک ضروری است.
اولین غذای کودک را میتوان به راحتی در خانه تهیه کرد. بهتر است با فرنی و حریره بادام شروع کرده و سپس با غذاهای غنی شده از آهن( گوشت پوره شده، مرغ، ماهی و… ) ادامه یابد. لازم به ذکر است غذاها باید له شده و ریز باشند.
پیشنهادات غذایی برای کودکان 8 تا 9 ماهه عبارتند از:
غذاهای خرد شده و انگشتی مانند تکههای گوشت نرم، سبزیجات پخته شده، میوههای خرد شده نرم، برنج و نان
ماست ساده با شیر کامل یکی دیگر از گزینههای غنی از پروتئین برای کودک است، به علاوه حاوی کلسیم است. بهترین سن برای مصرف ماست 9 ماه به بالا میباشد.
بهتر است کودکان تشویق به نوشیدن آب از لیوان شوند.
هنگام غذا خوردن والدین در کنار کودک خود بمانند چرا که با تماشا کردن، یاد میگیرند.
علائمی که نشان میدهد کودک به مواد جامد علاقهای ندارد یا سیر است شامل موارد زیر است:
- دهاناش را محکم ببند
- هنگام دادن غذا، سر خود را برگرداند
- هنگام دادن غذا گریه کند
- قاشق را کنار بزند
چه موادغذایی نباید در برنامه غذای کودک قرار گیرد؟
گزینههای سالم زیادی برای غذای کودک وجود دارد، اما برخی از غذاها برای کودکان زیر 12 ماه مناسب نیستند. قبل از هر چیز اطمینان حاصل شود موادغذایی که به کودک داده میشود برای او خطر خفگی به همراه نداشته باشد. علاوه براین از قرار دادن موارد زیر در برنامه غذای کودک خودداری شود:
هر غذایی حاوی تخم مرغ خام: چرا که ممکن است حاوی باکتریهای مضر باشد.
نوشیدنیهای کافئین دار( مانند چای و قهوه): زیرا حاوی تاننهایی هستند که میتواند جذب ویتامین و مواد معدنی را محدود کند.
آب میوههای غیرطبیعی: این آب میوهها هیچ ارزش غذایی نداشته و معمولا حاوی مقادیر زیادی قند افزوده هستند که با افزایش وزن و خرابی دندانها مرتبط است.
عسل: دستگاه گوارش کودک یک ساله هنوز آماده هضم عسل نیست و مصرف آن میتواند منجر به خطرات جدی مانند مسمومیت بوتولیسم شود.
شیر گاو: بدن کودکان نمیتواند شیر گاو را به راحتی هضم کند. علاوه براین به دلیل خطر ابتلا به بیماریهای جدی گوارشی مصرف شیر توصیه نمیشود.
سخن آخر
از 6 ماهگی به بعد بدن کودک با کمبود ذخایر آهن روبرو شده و باید از طریق غذای کمکی این نیاز برطرف شود. شروع موادغذایی جامد در برنامه غذای کودک از 6 ماهگی به معنای قطع شیردهی نیست و شیردهی با شیر مادر و یا شیر خشک لازم است ادامه یابد. گوشت و سبزیجات پخته شده به صورت ریز شده و نرم از بهترین موادغذایی در این دوره میباشد.